ŽIVOT NA SMETLJIŠTU

Piše: Marin Cvijetić

Sokolac i čitava sokolačka opština su do početka ratova 90tih godina, u ekološkom smislu, služili za primjer. Grad je bio sav u cvijeću i zelenilu, čist i uredan, ulice oprane, fasade uređene a smeće u kontejnerima. Za razliku od tih vremena, stanovnici Sokoca i sokolačke opštine danas žive na jednom ogromnom, otvorenom smetljištu. Neodgovornim ponašnjem svih prethodnih opštinskih vlasti za relativno kratko vrijeme Sokolac je pretvoren u ruinu. Oronule i propale fasade, posječeni drvoredi, ulice koje više liče na kaldrmu iz prastarih vremena, prašnjave i prekrivene naslagama pijeska zaostalim od proteklih zima, neoprene decenijama, ulična rasvjeta koja jedva da i radi, i ono što je najgore od svega, čitav grad i kompletno područje Opštine Sokolac prekriveni su smećem. Količine razbacanog smeća su tolike da preostalo stanovništvo Sokoca i sokolačke opštine praktično živi na jednom orgomnom otvorenom smetljištu.

Gradski kontejneri su u fazi raspadanja pa je više smeća oko kontejnera nego u njima, a kompletno područje sokolačke opštine prekriveno je bezbrojnim divljim deponijama. Smeće je svuda. Od šuma, livada i potoka do ulica, parkova, školskog i bolničkog dvorišta i stambenih blokova. Glasinačko i Luburić polje, nekadašnje žitnice ovoga kraja, su takođe su pretvorene u ogromna smetljišta. Svi putevi, bilo da su makadamski ili asfaltni, pretvoreni su u odlagališta smeća. Na nekoliko lokacija, pored samog puta primjetio sam čak i medicinski otpad.

Ekološka situacija na području samog grada Sokoca i sokolačke opštine već je najmanje deset godina, najblaže rečeno, alarmantna. Opštinske vlasti, a pogotovo aktuelni načelnik koji se na toj poziciji nalazi proteklih 12 godina, ne pokazuju nikakav interes i do sada nisu učinili ništa da se koliko toliko popravi katastrofalna situacija. Ne samo da do sada nisu čak ni pokušali da riješe problem, nego uopšte i ne razmišljaju niti ih se uopšte i dotiče katastrofalna situacija, nesvjesni da su divlje deponije, divlja odlagališta i razbacano smeće na sve strane, legla svih mogućih bolesti i zaraza i da predstavljaju zdravstvenu tempiranu bombu. Zato, ako se u najskorije vrijeme ne preduzme energična i sveobuhvatna akcija čišćenja ovog prodručja, posledice mogu biti nepredvidive i katastrofalne.

Iako sam bezbroj puta napominjao i privatnim vezama i kanalima upozoravo odgovorne, između ostalog navodeći čak i primjer da je po jednoj teoriji covid pandemija krenula sa prljave pijace u Kini, ni to nije iniciralo bilo kakvu, pa i najmanju akciju, u pravcu rješavanja ovog, jednog od najvećih problema koji naš grad i naša opština trenutno imaju. Svako dalje odlaganje samo će pogoršati situaciju, biće sve teže i teže i na kraju i neuporedivo skuplje riješavanje ovog problema, nego što je to sada.

Postojeći kontejneri su na točkovima i predviđeni su da se koriste na asfaltiranim lokacijama. Nekada, u vrijeme kada su ulice bile u normalnom stanju, to jest propisno asfaltirane, ova vrsta kontejnera za smeće je funkcionisala. Sada, kada su ulice i mjeste na kojima se nalaze kontejneri u takvom stanju da je po njime nemoguće pomjerati kontejnere na onim malim točkovima, svi gradski kontejneri su uništeni. Ne samo da su im točkovi polomljeni i otkinuti nego ni na jednom ne postoji poklopac koji funkcioniše tako da mačke, psi lutalice i ptice slobodno kopaju po kontejnerima i razbacuju smeće na sve strane Uz to, nakon svakog malo jačeg vjetra čitav grad bude prekriven plastičnim kesama i platičnom ambalažom. U prigradskim naseljima a pogotovo u selima, ne postoje nikakvi kontejneri pa se preostalo stanovništvo snalazi kako zna i umije, najčešće praveći divlje deponije i odlagajući smeće čak i u blizini samih kuća. Priložene fotografije samo dijelimično ilustruju razmjere ove katastrofe. Teško je i slikom i videom predstaviti o kakvom velikom problemu se radi.

Da bi se sagledale razmjere ovog problema, bilo bi neophodno pješke prokrstariti našom opštinom i tek tada bi se moglo vidjeti o kakvoj je ekološkoj i zdravstvenoj katastrofi riječ. I ja sam do ovog saznanja došao sam manjeviše slučajno krstareći pješke našom opštinom radeći na jednom projektu koji nema nikakve bliske veze i niti bilo kakvih direktnih dodirnih tačaka sa ekologijom.

Sokolac je nekada po ovom pitanju bio biser Bosne i Hercegovine. Potoci, rijeke, šume i livade bili su besprekorno čisti i praktično bez ikavog zagađenja. Nažalost, neodgovorna vlast je za samo jednu deceniju upropastila sve ono što su generacije prije njih uspjele da sačuvaju.

Ovde je neophodno napomenuti i činjenicu da je sokolačka opština, zahvaljujući prije svega privatnoj inicijativi, a onda i prirodnim uslovima, klimi i obilju vode, u zadnjih nekoliko godina postala ozbiljan proizvođač vjerovatno najkvalitetnijeg mlijeka i mesa ne samo u Bosni i Hercegovini nego i šire. Godišnja produkcija sirovog mlijeka u zadnjih par godina kreće se između 2,5 i 3 miliona litara. Sa druge strane nevjerovatne prirodne ljepote ovoga kraja imaju i značajan turistički potencijal, ali je sve to ovakvim neodgovormim ponašanjem prethodnih vlasti dovedeno u opasnost. Stoka se napasa u blizini ili čak na samim deponijama, a u potocima su takođe ogromne količine najrazličitijeg otpada. Otpadne vode sa bezbrojnih divljih deponija cijede se u tlo koje je ovde kraško i veoma porozno, pa to zagađenje na kraju završi u vodenim tokovima koji se koriste kako za napajanje stoke tako i opskrbu stanovništva pitkom vodom. Nažalost, opštinske vlaste i aktuelni načelnik očigledno nisu imali nikakvu svjest o razmjerama ovog problema niti su uopšte pokazali bilo kakvu namjeru da se ovim problemom bave.

Ipak, nadam se da će nadležni organi i službe Opštine Sokolac razumjeti očajnički vapaj građana Sokoca i stanovnika naše opštine i da će se konačno pokrenuti sa mrtve tačke tako što će početi sa popravljanjem ovog katastrofalnog stanja kako bi vratili nekadašnji sjaj našem gradu i ponovo od naše opštine napravili ekološki raj kakav je nekada bio na ovim prostorima. I samo tada naš grad i naša opština može, između ostalog, računati i na turistički biznis.

Da bi jedna takva akcija bila uspješna smatram da bi trebala i morala da bude provedena u tri simultana i sinhronizovana pravca. Prvo, kompletno čišćenje i uklanjanje svih divljih deponija na području opštine i samog gradskog područja. Drugo, istovremeno postavljanje novih, prikladnijih i znatno većih kontejnera za smeće kako u gradu tako i u svim prigradskim i seoskim mjestima. I treće, predlažem da aktuelna opštinska vlast prevaziđe uske stranačke interese i pod hitno donese nove uredbe i zaprijeti rigoroznim kaznama za svako odlaganje smeća mimo propisanih mjesta, a strogu kontrolu sprovođenja te odluke prepustiti regularnoj i komunalnoj policiji. Takođe je neophodno konstantno raditi na podizanju ekološke svijesti stanovništva kroz obrazovni i informativni sistem.

Sa naše strane Media Centar Sokolac će pomoći i podržati svaku akciju koja će koliko-toliko doprinjeti rješavanju ovog velikog problema.